Moniek Noordermeer is van oorsprong levensmiddelentechnoloog, en heeft in Wageningen gestudeerd. Na jaren ervaring in de voedselindustrie aan de Operations kant – met name volgens de ‘continu verbeteren’ methodologie – besloot ze tijdens de Corona pandemie het roer om te gooien, en zich te richten op de impact die ze kan maken als duurzaamheids-strateeg. Dat bleek niet eens zo’n grote sprong: “Voor mij is verduurzamen ook gewoon continu verbeteren. Het gedachtegoed en de aanpak zijn eigenlijk precies hetzelfde: plan-do-check-act”.

Het grootste deel zit in de keten

Op de vraag waarom De Graaf Bakeries direct ook al twee jaar Scope 3 heeft meegenomen in haar duurzaamheidsrapportages, terwijl de CSRD-regelgeving dit nog niet vereiste, zegt Moniek:
“Waarom niet eigenlijk? Alles wat we weten of waar we een indicatie van kunnen hebben, laten we dat gewoon meenemen in de Milieubarometer. In de voedselketen zit het grootste deel van de footprint vooraan in de keten, in de agrarische sector. Hier kun je dus ook de grootste impact maken. En grondstoffen zijn voor ons een grote kostenpost, dus relevant. Data onbetrouwbaar? Je hoeft het niet precies te weten, om te starten met verbeteren.”

Een eerste schatting met de RIVM-database

Na het invullen van alle gegevens voor Scope 1 en 2 in de Milieubarometer, was het tijd voor Scope 3. Moniek kwam er al snel achter dat ze daarvoor zelf de passende categorieën en CO₂‑factoren moest invullen. “Ik begrijp dat de Milieubarometer geen Scope 3 factoren aan kan leveren voor elke verschillende branche. Dus zijn we zelf aan de slag gegaan. We zijn begonnen in Excel, en hebben al onze grondstoffen in categorieën gezet, bijvoorbeeld ‘bloemproducten’ en ‘chocoladeproducten’. We weten de kilo’s van alle producten, dus toen waren er alleen nog CO₂‑factoren nodig. We hebben een aantal databases gezocht, en hebben uiteindelijk gekozen voor de RIVM database, die is gratis en gericht op Nederlandse voedselproducten. We realiseren ons dat de factoren zeer indicatief zijn. De kilo bloem die in de database staat heeft niet precies dezelfde factor als de bulkbloem die wij krijgen. Maar het verschil is niet gigantisch groot, en we hebben deze database gekozen om gewoon te beginnen, om te kunnen kijken naar onze ketenemissie cijfers.” Moniek heeft vervolgens handmatig de productgroepen, de kilo’s en de bijbehorende factoren in de Milieubarometer gezet. “Toen ik eenmaal door had waar ik het moest invullen, was het eigenlijk heel eenvoudig”.

Contact met de keten: klanten

Met het overzicht van Scope 1, 2 en 3, werd het voor De Graaf Bakeries duidelijk hoe groot het aandeel van de keten is op de totale emissies: “Hoewel we constant bezig zijn met verduurzamen op Scope 1 en 2, zijn deze posten nog altijd maar <5% van onze hele klimaatimpact”. Er valt veel te winnen op de transitie van dierlijke grondstoffen naar plantaardige alternatieven, zegt Moniek. Boter bijvoorbeeld, heeft een hele hoge CO₂ factor, en wordt door de bakkerij in grote hoeveelheden ingekocht omdat het een veelgebruikt ingrediënt is in de bakproducten. Boter is hiermee verreweg de grootste CO₂‑post binnen Scope 3. Het vervangen van boter, vlees of ei voor plantaardige alternatieven in de recepturen, of het werken met hybride vormen waarbij een deel wordt vervangen, kan alleen in samenwerking met de klant, zegt Moniek. Het personeel bij De Graaf is meegenomen in een stukje kennis en bewustwording. Onze sales-collega’s moesten ook in één keer iets snappen over Scope 1, 2 en 3. Zo kunnen ze nu gericht vragen aan de klant hoe we bij kunnen dragen aan hun Scope 3 reductie. We denken proactief mee met de klant, en bieden alternatieve producten aan. Daar worden wij inmiddels enorm voor gewaardeerd”.

Contact met de keten: leveranciers

De Graaf Bakeries zoekt ook aan de kant van de leveranciers het contact op. Door middel van questionnaires werd er drie jaar geleden voor het eerst aan leveranciers gevraagd of ze hun footprint weten. “Zo ja, wat is dan jullie Scope 1, 2, 3?”, “Weten jullie misschien de CO₂‑uitstoot per kilogram product?”, “Weet je het misschien zelfs specifiek voor ons?”. Inmiddels heeft De Graaf Bakeries van twee belangrijke leveranciers een exacte CO₂ factor ontvangen voor de door De Graaf afgenomen grondstoffen. Zo wordt de data steeds preciezer.

Maar in de questionnaire vraagt de bakkerij aan de leveranciers ook dingen als: “Hebben jullie SBTi approved klimaatdoelen, zijn jullie daar al mee bezig? Wat zijn jullie duurzaamheidsdoelen eigenlijk?” De reacties op de vragen lopen sterk uiteen, zegt Moniek. “Sommigen zijn helemaal op de hoogte, terwijl anderen nog geen idee hebben waar je het over hebt. Ik geloof er heel erg in dat door het te blijven vragen in de keten, het vanzelf belangrijk wordt”.

Rapporteren met Milieubarometergrafieken

De Graaf Bakeries maakt in de duurzaamheidsrapportages volop gebruik van grafieken uit de Milieubarometer. In het verslag over 2024 gebruikten ze onder andere een overzichtelijke grafiek van de totale Milieubelasting (van de eigen organisatie) van 2024, vergeleken met de voorgaande jaren. Direct hiernaast is een grafiek van de Milieubelasting te zien die is genormaliseerd naar Productieomvang. Zelf heeft De Graaf Bakeries door middel van een groene lijn extra duidelijk geaccentueerd hoe veel reductie in Milieubelasting ze hebben bewerkstelligd over de afgelopen vier jaar.

Ook gebruikt De Graaf Bakeries een doelgrafiek uit de Milieubarometer om te laten zien hoe ‘Groene groei’ er uitziet, en hoe ze presteren ten opzichte van de doelen die ze in de Milieubarometer hebben gezet op CO₂‑reductie. Hier gaat het om de totale CO₂‑emissie (scope 1,2 en 3) per omzet (links) en per Productieomvang (rechts). In het verslag zijn nog meer grafieken uit de Milieubarometer te zien.

De Graaf Bakeries deelt de doelstellinggrafieken om te laten zien waar ze staan. Moniek legt uit met welke instelling ze (vrijwillig) rapporteren op duurzaamheid: “Dit is wat wij gedaan hebben. Dit willen we graag delen. Als je durft te delen, dan meen je het ook serieus.”

De CSRD plicht

Afgelopen jaar heeft De Graaf Bakeries zich voorbereid op de CSRD door het uitvoeren van een materialiteitsanalyse. Deze is nuttig geweest in het verscherpen van de duurzaamheidsstrategie van de bakkerij, zegt Moniek. Recent is echter duidelijk geworden dat De Graaf Bakeries door de Omnibus voorstellen niet meer CSRD plichtig zal zijn, omdat ze ruim onder de 1.000 medewerkers zit. “Ik vind het goed dat de rapportage eisen vereenvoudigd worden, maar zeer teleurstellend dat 80% van de bedrijven nu niet meer rapportage plichtig zal zijn. Helaas hebben veel bedrijven dit zetje wel nodig.” Moniek is ervan overtuigd dat het voor De Graaf Bakeries geen verschil maakt. Zij gaan verder op de ingeslagen weg, enerzijds omdat klanten dit verwachten, maar vooral ook omdat ze geloven dat het de enige juiste weg is naar een toekomstbestendige bedrijfsvoering.

Meer lezen

• Stappenplan scope 3
• Voor bestaande Milieubarometergebruikers: instructie om scope 3 uit te breiden met eigen items